Monofobi, diğer adlarıyla autofobi, isolofobi ve eremofobi, kişinin yalnız kalmaktan aşırı derecede korktuğu ve bunu takıntı haline getirdiği bir psikolojik rahatsızlıktır.
“Mono” kelimesi tek veya bir anlamına gelirken “fobi” kelimesi korku anlamına gelmektedir. Bu iki kelimenin birleşimi olan monofobi, yalnızlık, bencil olma korkusu ya da yalnız olma korkusu anlamına gelir. Otofobi, izofobi, eremofobi ve yalnız olma korkusu olarak da bilinen monofobi, genellikle agorafobik fobilerin bir türü olarak kabul edilmektedir.
Monofobinin Nedenleri
Monofobiye neden olan etkenler arasında genetik faktörler önemli bir yer tutar. Eğer birinci derece akrabalarda monofobi veya benzeri bir fobi varsa, kişide monofobi görülme olasılığı artmaktadır. Monofobiyi tetikleyen bazı durumlar şunlardır:
- Kişinin hayatında yaşadığı çeşitli zorluklar
- Travmatik bir terk edilme
- Çok sevilen birisinin kaybedilmesi
- Yalnızken kişinin başına kötü bir şey gelmesi
- Kapalı bir yerde mahsur kalma
Bu travmatik tecrübeler genellikle çocukluk çağında yaşanır. Çocukluk döneminde yaşanan bu tür travmalar, bazı çocuklarda monofobi gelişimine neden olabilir.
Kaygı ve stresin yoğun olduğu ortamlarda büyüyen çocuklarda çeşitli fobilerin yanı sıra anksiyete ve depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklar da görülebilir. Ancak hastalığın ortaya çıkışı sadece çocukluk döneminde değil, her yaşta olabilir. Kişinin büyük bir ekonomik kriz yaşaması veya iş hayatında büyük stres altında olması gibi faktörler de monofobiyi tetikleyebilir.
Monofobinin Belirtileri
Monofobinin belirtileri genel olarak şu şekildedir:
- Yalnız kalma korkusu nedeniyle istemediği sosyal ortamlara veya aktivitelere katılma isteği
- Gece uyurken aynı odada veya evde başka kimse yoksa televizyon veya bilgisayardan videolar veya müzikler açma ihtiyacı
- Yalnız kaldığında uyuyamama
- Yalnız kalacağı durumlarda terleme ve kalp atışlarının hızlanması
Bunlara ek olarak, mide bulantısı, sıcak veya soğuk basması, nefes almada güçlük, bacaklarda ve kollarda uyuşma ve karıncalanma, boğulma hissi, kulak çınlaması, baş ağrısı ve baş dönmesi gibi fiziksel belirtiler de görülebilir.
Monofobisi olan kişiler, diğer insanlara kıyasla ölüm korkusunu çok daha yoğun yaşar. Ayrıca bu kişiler, ölüm korkusu ve kalabalık ortamlarda bulunma korkusu gibi diğer fobileri de geliştirebilir. Monofobisi olan kişiler, hayatlarındaki diğer insanların veya olayların üzerinde kontrol sağlamak isterler ve bu kontrolü sağlayamazlarsa terk edilme korkusu yaşarlar.
Monofobinin Tedavisi
Monofobi, tamamen tedavi edilebilen ve etkileri büyük ölçüde azaltılabilen bir ruhsal hastalıktır. Günümüzde en yaygın kullanılan tedavi yöntemi bilişsel davranışçı terapidir. Bununla birlikte, kişinin durumuna ve ihtiyacına göre sistemik duyarsızlaştırma terapisi, grup terapisi ve maruz bırakma terapisi gibi farklı psikoterapi çeşitleri de uygulanabilir. Monofobinin neden olduğu etkileri azaltmak için evde yapılabilecek bazı yöntemler de vardır:
- Arka planda çalan müzik, televizyon veya radyo sesi veya evcil hayvan sesleri rahatlatıcı olabilir.
- Nefes egzersizleri ve meditasyon, kişinin kendini kötü hissettiği anlarda rahatlamasına yardımcı olabilir.