İçerik
İfa, Türk hukuk sisteminde özellikle Borçlar Hukuku alanında sıkça karşılaşılan bir terimdir. “İfa nedir?” sorusunu basitçe yanıtlamak gerekirse; bir borcun, sözleşmede belirlenen şartlara uygun olarak yerine getirilmesi veya edimin tamamlanması anlamına gelir. İfa, hem bireysel hem de ticari ilişkilerde güvenin temelini oluşturur ve hukuki uyuşmazlıkların önlenmesinde kritik rol oynar.
İfa Nedir? Hukuki Tanım ve Dayanakları
İfa, Türk Borçlar Kanunu (TBK) madde 84’e göre, “borçlunun, borcun konusunu alacaklıya eksiksiz şekilde yerine getirmesi” olarak tanımlanır. Örneğin, bir satış sözleşmesinde satıcının malı teslim etmesi (ifa), alıcının da bedeli ödemesi (karşı ifa) temel bir ifa sürecidir.
İfanın hukuki geçerlilik kazanabilmesi için:
- Zamana uygunluk (vade tarihine riayet),
- Eksiksizlik (tüm şartların sağlanması),
- Doğru kişiye yapılma şartları aranır.
İfa Türleri: Hangi Durumlarda Nasıl Uygulanır?
İfa, borcun niteliğine göre üçe ayrılır:
- Tam İfa: Borcun koşulsuz ve eksiksiz yerine getirilmesidir. Örneğin, kiralanan dairenin sözleşme bitiminde hasarsız teslimi.
- Kısmi İfa: Borcun bir kısmının ödenmesi. TBK madde 118’e göre, alacaklı kabul etmezse geçersizdir.
- İfa Benzeri Edimler: Mahkeme kararıyla borcun para veya farklı şekilde ödenmesi (TBK madde 124).
İfa Süreci: Adım Adım Nasıl İşler?
- Borcun Doğuşu: Taraflar arasında sözleşme imzalanır.
- İfa Tebliği: Borçlu, edimi yerine getireceği zamanı alacaklıya bildirir.
- Edimin Yerine Getirilmesi: Mal teslimi, hizmet sunumu veya ödeme yapılır.
- İfa Belgesi: Alacaklı, borcun tamamlandığını gösteren belge düzenler (fatura, makbuz).
Önemli Not: İfanın ispatı için belgelerin saklanması şarttır. Aksi halde uyuşmazlık durumunda delil eksikliği yaşanabilir.
İfa Edilmeyen Borçların Sonuçları
İfa gerçekleşmezse, alacaklı TBK madde 107 uyarınca:
- Gecikme tazminatı talep edebilir,
- Sözleşmeyi feshedebilir,
- Zorla ifa davası açabilir.
Örneğin, inşaat firmasının projeyi teslim etmemesi durumunda müteahhit, cezai şartlarla karşılaşır.
İfa Sık Sorulan Sorular (SSS)
S1: İfa ile ödeme aynı mıdır?
Hayır. Ödeme, parasal borçlar için kullanılır; ifa ise her türlü edimi kapsar.
S2: İfa için zaman aşımı süresi ne kadar?
TBK’ya göre genel zaman aşımı 10 yıldır, ancak borcun türüne göre değişir.
