İçerik
Diyabet nedir?, pankreasın yeterince insülin üretememesi veya üretilen insülinin etkili bir şekilde kullanılamaması sonucunda kan şekeri seviyesinin yükselmesi ile karakterize kronik bir hastalıktır. İnsülin, kandaki glikozun hücrelere taşınmasına yardımcı olan bir hormondur. Diyabetli bireylerde glikoz, hücrelere taşınamadığı için kan şekerinde artış meydana gelir ve bu durum, uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Diyabet Nedir, Tipleri Nelerdir?
Diyabet hastalığı üç ana tipe ayrılır:
Tip 1 Diyabet
Tip 1 diyabet, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla pankreasın insülin üreten hücrelerine saldırması sonucunda ortaya çıkar. Bu nedenle pankreas yeterince insülin üretemez. Genellikle çocukluk veya gençlik döneminde ortaya çıkan bu otoimmün hastalık, insülin tedavisi gerektirir.
Tip 2 Diyabet
Tip 2 diyabet, en yaygın görülen diyabet türüdür. Çoğunlukla obezite, hareketsiz yaşam tarzı ve genetik yatkınlık gibi faktörlerle ilişkilidir. Bu durumda vücut insüline direnç geliştirir veya pankreas yeterli insülin üretemez.
Gebelik Diyabeti
Sadece gebelik sırasında ortaya çıkan gestasyonel diyabet, genellikle doğum sonrasında kaybolur. Ancak bu durum, ileride diyabet geliştirme riskini artırabilir.
Diyabet Nedenleri ve Risk Faktörleri
Diyabetin gelişiminde genetik ve çevresel faktörler önemli bir rol oynar. Özellikle aşağıdaki risk faktörleri diyabet riskini artırabilir:
- Genetik Yatkınlık: Aile öyküsü, diyabet riskini 2-3 kat artırabilir.
- Obezite: Fazla kilolu bireylerde insülin direnci sık görülür.
- Hareketsiz Yaşam: Fiziksel aktivite eksikliği diyabet gelişiminde etkili bir faktördür.
- Beslenme Alışkanlıkları: Fast food tüketimi ve sağlıksız beslenme alışkanlıkları diyabete zemin hazırlar.
- Diğer Faktörler: Sigara, düşük doğum ağırlığı, iri bebek doğurma öyküsü, polikistik over sendromu, uykusuzluk ve endokrin bozucular gibi çevresel faktörler diyabet riskini artırabilir.
Diyabet Belirtileri Nedir?
- Aşırı susuzluk ve sık idrara çıkma
- Ani kilo kaybı
- Yorgunluk ve halsizlik
- Bulanık görme
- Yavaş iyileşen yaralar
- Cilt enfeksiyonları
Diyabetin Komplikasyonları Nedir?
Tedavi edilmediğinde veya kontrol altına alınmadığında diyabet, pek çok ciddi sağlık sorununa yol açabilir:
- Kalp ve Damar Hastalıkları: Kalp krizi ve inme riski diyabetli bireylerde yüksektir.
- Böbrek Hastalığı: Diyabet, böbrek yetmezliğine neden olabilir.
- Göz Problemleri: Diyabetik retinopati, görme kaybına yol açabilir.
- Sinir Hasarı: Diyabetik nöropati, özellikle ayaklarda ve bacaklarda uyuşma ve ağrıya neden olur.
- Diyabetik Ayak: Yaralar ve enfeksiyonlar kangren ve amputasyon riskini artırabilir.
- Cinsel İşlev Bozukluğu: Hem erkeklerde hem de kadınlarda görülebilir.
- Diğer Sorunlar: Karaciğer hastalığı, kemik erimesi, depresyon ve diş çürükleri de diyabetle ilişkilidir.
Diyabeti Önleme ve Yönetme
Diyabet, sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri ile önlenebilir veya geciktirilebilir:
- Sağlıklı Beslenme: Akdeniz tipi diyet, tam tahıllar, taze sebze ve meyveler, zeytinyağı ve balık tüketimi önerilir. İşlenmiş gıdalardan ve şekerli içeceklerden kaçınılmalıdır.
- Düzenli Egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta düzeyde egzersiz yapmak insülin direncini azaltır.
- Kilo Kontrolü: Sağlıklı bir kiloyu korumak diyabet riskini azaltır.
- Sigara ve Alkol Tüketiminden Kaçınma: Bu alışkanlıklar, diyabet riskini artırabilir.
- Rutin Sağlık Kontrolleri: Diyabet riski taşıyan bireyler düzenli sağlık taramalarından geçmelidir.
Diyabet Tedavisi Nedir?
Diyabet tedavisi kişiye özel planlanır ve şu unsurları içerir:
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Diyet ve egzersiz, tedavinin temelini oluşturur.
- İlaç Tedavisi: İnsülin veya oral diyabet ilaçları kullanılabilir.
- Kan Şekeri Takibi: Düzenli kan şekeri ölçümleri, diyabet yönetiminde önemlidir.
- Diyabet Eğitimi: Hastaların diyabetle yaşamayı öğrenmesi, komplikasyonları önlemede kritik öneme sahiptir.
