İçerik
EVALI, elektronik sigara veya vaping ürünü kullanımıyla bağlı olarak gelişen ciddi bir solunum yolu hastalığıdır. Özellikle 2019 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde hızla yayılarak halk sağlığı krizine neden olmuştur. Hastalık, elektronik sigara kullanıcılarında ani akciğer hasarına yol açarak çok sayıda hastane yatışı ve ölüm vakasına neden olmuştur.
EVALI’nin Nedenleri Nedir?
EVALI’nin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, hastalığın en sık THC (tetrahidrokannabinol) içeren vaping ürünlerinin kullanımıyla ilişkili olduğu düşünülmektedir. Özellikle yasa dışı ve kontamine ürünlerde bulunan katkı maddeleri ve kimyasalların bu akciğer hasarına neden olabileceği tespit edilmiştir. E vitamini asetatı, vakalarda en sık karşılaşılan zararlı madde olarak belirlenmiştir.
EVALI Belirtileri Nelerdir?
Çeşitli solunum yolu ve sistemik semptomlarla ortaya çıkabilir. En yaygın belirtiler şunlardır:
Solunum Semptomları:
- Öksürük
- Nefes darlığı
- Göğüs ağrısı
Genel Semptomlar:
- Tükenmişlik
- Ateş
- Titreme
- Gastrointestinal Belirtiler:
- Mide bulantısı
- Kusma
- Karın ağrısı
Ağır vakalarda, akut solunum sıkıntısı sendromu (ARDS) gelişebilir ve bu durum yoğun tıbbi müdahale gerektirir.
EVALI Tedavisi Nasıl Yapılır?
Hastalığın tanısını alan kişilerde erken tedavi hayati önem taşır. Tedavi yaklaşımları şunları kapsar:
Destekleyici Bakım:
- Oksijen desteği
- Sıvı replasmanı
- Yoğun bakım gerekliliği
- Kortikosteroid Tedavisi:
- Akciğerlerdeki inflamasyonu azaltmak için uygulanabilir.
Elektronik Sigara Kullanımının Durdurulması:
Daha fazla zararı önlemek için hastalara vaping ürünlerini bırakmaları önerilir.
EVALI Nasıl Önlenir?
Önlemek için bireysel ve toplumsal düzeyde alınabilecek önlemler vardır:
- Elektronik Sigara Kullanımından Kaçının: Özellikle THC içeren veya kaynağı belirsiz vaping ürünlerinden uzak durun.
- Güvenli Alternatifler Tercih Edin: Nikotin replasman tedavileri gibi kanıtlanmış yöntemlere geçiş yapın.
- Sağlık Uyarılarını Takip Edin: Elektronik sigarayla ilgili riskler ve resmi uyarılar konusunda bilinçli olun.
- Resmi Kaynaklardan Alım Yapın: Gayri resmi veya yasa dışı ürünlerden kaçının.
- Tıbbi Yardım Alın: Herhangi bir semptom hissederseniz derhal bir doktora başvurun.
Bu hastalık elektronik sigara ürünleriyle ilişkili ciddi bir halk sağlığı sorunudur. Bu hastalığın etkilerini azaltmak için bireysel farkındalık ve toplumsal düzeyde etkin düzenlemeler önemlidir. Elektronik sigara kullanımını tamamen bırakmak, bu riskten tamamen korunmanın en etkili yoludur.
